Psychische gezondheid is net zo belangrijk als lichamelijke gezondheid, maar we praten er vaak veel minder over. Het begrijpen van verschillende psychische aandoeningen kan ons helpen om onszelf en anderen beter te ondersteunen. Een van deze aandoeningen is de bipolaire stoornis, soms kortweg ‘bipolair’ genoemd. Misschien heb je de term weleens gehoord in films, liedjes of gewoon in gesprekken, maar wat betekent het eigenlijk?
Wat is een bipolaire stoornis?
Een bipolaire stoornis is een psychische aandoening die iemands stemming, energie en activiteitsniveau op een intense manier beïnvloedt. Mensen met deze stoornis ervaren extreme stemmingswisselingen, veel heftiger dan de normale ups en downs die iedereen wel eens heeft. Deze stemmingswisselingen zijn onder te verdelen in twee hoofdfasen: manie en depressie.
- Manie: In deze fase voelt iemand zich extreem opgewekt of geïrriteerd. Iemand in een manische fase kan zich overvol energie voelen, weinig slaap nodig hebben, heel snel praten, grote plannen maken of impulsieve beslissingen nemen zonder de consequenties goed in te schatten.
- Depressie: Dit is het tegenovergestelde van de manie. In een depressieve fase kan iemand zich erg somber voelen, weinig energie hebben, problemen hebben met slapen (te veel of te weinig), interesse verliezen in activiteiten die normaal leuk zijn, en zich hopeloos of waardeloos voelen.
Deze twee fasen wisselen elkaar af, en tussenin kunnen er perioden zijn waarin iemand zich relatief normaal voelt. Het is een complexe stoornis, maar met de juiste behandeling en ondersteuning kunnen mensen met een bipolaire stoornis een vol en productief leven leiden.
Symptomen van een bipolaire stoornis
Bipolaire stoornis kan zich op verschillende manieren uiten, afhankelijk van of iemand zich in een manische of depressieve fase bevindt.
- Manische symptomen: Tijdens een manische fase kan iemand overlopen van energie en euforie. Dit kan aantrekkelijk klinken, maar het kan ook gevaarlijk zijn. Mensen in deze fase kunnen impulsieve beslissingen nemen, zoals plotseling grote bedragen geld uitgeven, ondoordachte zakenbeslissingen maken of risicovolle activiteiten ondernemen. Ze kunnen ook last hebben van een verminderde slaapbehoefte, razendsnel praten en van de ene naar de andere gedachte springen. Deze periode van hoge energie kan leiden tot conflicten op werk of in persoonlijke relaties.
- Depressieve symptomen: In de depressieve fase keert het tij. De persoon kan intense somberheid ervaren, een verlies van interesse in bijna alle activiteiten, en een overweldigende vermoeidheid. Slaapproblemen, zoals te veel of te weinig slapen, zijn ook gebruikelijk. Mensen kunnen zich hopeloos, waardeloos of overweldigd voelen door schuldgevoelens. In ernstige gevallen kunnen er zelfs gedachten aan zelfmoord voorkomen.
Oorzaken en risicofactoren
De exacte oorzaken van bipolaire stoornis zijn nog niet volledig begrepen, maar onderzoekers hebben enkele belangrijke factoren geïdentificeerd die bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening.
- Genetische factoren: Bipolaire stoornis lijkt vaak in families voor te komen, wat suggereert dat er een genetische component is. Als iemand in je familie een bipolaire stoornis heeft, is de kans groter dat jij of andere familieleden het ook kunnen krijgen.
- Chemische onevenwichtigheden in de hersenen: Een disbalans in neurotransmitters of hormonen in de hersenen kan bijdragen aan de ontwikkeling van bipolaire stoornis. Deze chemische stoffen zijn essentieel voor de regulatie van onze stemming en gedrag.
- Levensgebeurtenissen: Hoewel genetische en biologische factoren belangrijk zijn, kunnen ook stressvolle of traumatische gebeurtenissen de kans op het ontwikkelen van een bipolaire stoornis vergroten. Dit kan zijn het verlies van een dierbare, ernstige financiële problemen, of ingrijpende levensveranderingen.
Daarnaast kunnen andere risicofactoren, zoals bepaalde medische aandoeningen of het gebruik van bepaalde medicijnen en drugs, de kans op het ontwikkelen van een bipolaire stoornis verhogen.
Diagnose en behandeling
Hoe wordt een bipolaire stoornis gediagnosticeerd?
Het diagnosticeren van een bipolaire stoornis kan complex zijn, omdat de symptomen soms lijken op die van andere aandoeningen. Meestal begint het proces met een gesprek met een psycholoog of psychiater. Deze professionals zullen uitgebreid vragen naar de geschiedenis van je stemmingen, gedrag en levensgebeurtenissen. Het kan zijn dat ze ook medische onderzoeken voorstellen om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten, zoals schildklierproblemen of andere medische aandoeningen.
Behandelingsmogelijkheden
- Medicatie: Veel mensen met een bipolaire stoornis hebben baat bij medicijnen zoals stemmingsstabilisatoren, antipsychotica of antidepressiva. Deze medicijnen helpen de extreme hoogtes en laagtes van de stemming te reguleren en maken het dagelijks leven beheersbaarder.
- Therapie: Psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie of gezinstherapie, kan ook een belangrijk onderdeel zijn van de behandeling. Het helpt mensen om hun gedrag en gedachten beter te begrijpen en te beheersen, en biedt strategieën om met stress en triggers om te gaan.
- Levensstijlaanpassingen: Regelmatige lichaamsbeweging, een gezond slaappatroon en een gebalanceerd dieet kunnen ook helpen de symptomen te verminderen. Het is ook belangrijk om stress te minimaliseren en regelmatig medische en therapeutische afspraken bij te wonen.
Leven met een bipolaire stoornis
Het leven met een bipolaire stoornis vraagt om bewustzijn en aanpassingen, maar veel mensen leiden succesvolle en vervullende levens met deze aandoening.
- Tips voor het dagelijks leven: Het is cruciaal om een stabiele routine te hebben, vooral wat betreft slaap en dagelijkse activiteiten. Herken de vroege tekenen van manische of depressieve fasen om snel actie te kunnen ondernemen. Houd een dagboek bij van je stemmingen en activiteiten om patronen te herkennen.
- Belang van ondersteuning: Steun van familie en vrienden is onmisbaar. Zij kunnen helpen bij het herkennen van symptomen en bieden emotionele steun. Professionele hulp, zoals van een psycholoog, psychiater of steungroep, is ook essentieel voor zowel de persoon met de stoornis als hun naasten.
Conclusie
Bipolaire stoornis is een complexe maar behandelbare aandoening die invloed heeft op de stemming en het gedrag. Met de juiste diagnose, een combinatie van medicatie, therapie en levensstijlaanpassingen, en de steun van dierbaren en professionals, kunnen mensen met een bipolaire stoornis een stabiel en bevredigend leven leiden. Herken je de tekenen bij jezelf of bij iemand in je omgeving? Schroom dan niet om professionele hulp te zoeken. Het is een teken van kracht, niet van zwakte, om hulp te vragen.
